Studiedag LOWAN-vo 2024
Op maandag 25 november 2024 organiseerde LOWAN-vo de jaarlijkse studiedag voor alle betrokkenen bij het onderwijs aan nieuwkomers VO (vooral ISK’s en vervolgonderwijs). Deze studiedag was voor directieleden, coördinatoren en docenten/onderwijzend personeel.
Meer informatie op deze website
Bijdragen, opnames, verslagen gaan hier bij de programma-onderdelen geplaatst worden.
- Plenaire programma
- Aanbod van workshops
– Voor de ISK
– Voor de ISK en het vervolgonderwijs
Plenair programma
Expertise delen? Van twee kanten!
In de ISK worden de leerlingen voorbereid op het vervolgonderwijs. Ze leren niet alleen de taal maar maken ook kennis met zaak- en praktijkvakken, schoolse vaardigheden en LOB. Dat vraagt om heel wat expertise binnen het ISK-team. Na de doorstroom hebben vo- en mbo-teams óók kennis nodig zodat de NT2-leerling daar zijn taalvaardigheid verder kan ontwikkelen. Hoe kun je deze expertise over en weer delen voor een succesvolle schoolloopbaan?
Bekijk de video-opname Bekijk de presentatieLOWAN, community, e-learning, korte film
Bekijk de korte video van LOWAN.
Bekijk ook de korte film ‘De laatste dag’, door leerlingen gemaakt in filmprojecten op scholen van Common Frames die getoond werd.
Saman Amini
Saman Amini is in 1989 geboren in de Iraanse hoofdstad Teheran en komt op 11-jarige leeftijd naar Nederland. Als tiener komt hij via Stichting De Vrolijkheid met theater in aanraking.
Hij speelde uit zijn theatervoorstelling ‘Saman Amini’s Integratieplan’ enkele stukjes voor ons.
Directiebijeenkomst
Na het plenaire gedeelte was er een bijeenkomst voor directieleden en coördinatoren over wat ons in de actualiteiten bezig houdt.
Op 19 maart 2025 wordt een hele dag voor directie en coördinatoren ISK georganiseerd.
Presentaties van de workshops
Hieronder vind je de presentaties van de workshops. Klik op ‘Bekijk het schema’, vervolgens kun je de inhoud bekijken in een blokweergave en lijstweergave. Als je op de items klikt zie je meer informatie en de presentaties/bijdragen/verslagen. Klik rechtsboven op ‘Sluiten’ als je weer terug naar de website wilt over de studiedag.
Presentaties van de workshops
Lijstweergave
Blokweergave
Als ISK-leerlingen veel rijke, betekenisvolle teksten in het Nederlands lezen, dan kunnen zij hun taalkennis en woordenschat uitbreiden en hun leesvaardigheid verbeteren. Om ISK-leerlingen te stimuleren veel te lezen is het belangrijk dat er in de ISK ruimte is voor leesbevordering. Dat kan onder meer door de inzet van vrij lezen: leerlingen krijgen hierbij frequent de gelegenheid om langer te lezen in zelfgekozen leesmateriaal dat aansluit bij hun persoonlijke interesses, behoeften en lees- en taalniveau. In opdracht van de Stichting Lezen voeren we in 2024 een inventarisatie-onderzoek uit naar leesbevordering in de ISK.
In deze workshop presenteren we de eerste resultaten van het onderzoek naar leesbevordering in de ISK en krijg je inspiratie om aan leesbevordering te werken in je eigen klas.
In deze workshop krijg je op een heel praktische en interactieve manier uitleg over de impact van stress en trauma op de leerling: op het geheugen, de leermogelijkheden, het gedrag, de emotieregulatie en de identiteitsontwikkeling. En we gaan vooral kijken: wat kun je hier nou mee? Hoe kun jíj nou het verschil maken voor leerlingen die mogelijk traumatische ervaringen hebben meegemaakt? Een interactieve, praktische en inspirerende workshop vol eye-openers en praktische tools om traumasensitief aan de slag te gaan!
Anne van den Ouwelant, Internationaal trainer in traumasensitieve ondersteuning, in oorlogsgebieden en in Nederland. Auteur van het boek ‘Wanneer de (alarm)bel rinkelt’. Kijk ook op de website voor de animatie van “Wanneer de alarmbel rinkelt”.
Meer animaties vin je op het YouTube-kanaal.
In deze workshop maak je kennis met de handreiking: ‘Burgerschap op de ISK’. Hoe geef je burgerschapsonderwijs vorm in jouw school? En hoe maak je dat inzichtelijk? In de workshop zullen we elkaar inspireren door ideeën uit te wisselen over de invulling van de leerlijn burgerschap op jouw school.
Laura Wouters, onderwijs- en zorgcoördinator, heeft meegeschreven aan de handreiking en Anne van Veen, docent wereldoriëntatie.
NT2-leerlingen in het vo krijgen in de zaak- en praktijkvakken de kans om hun Nederlandse taalvaardigheid verder te ontwikkelen. Maar dat gaat niet altijd vanzelf – en daarom is extra taalondersteuning belangrijk. In deze workshop gaan we aan de slag met verschillende vormen van effectieve ondersteuning. Ben je benieuwd naar manieren om de ondersteuning te verbinden aan het onderwijsprogramma van de leerling? Of zoek je inspiratie voor de taalondersteuning op jouw school?
Leerlingen in de ISK worden zo goed mogelijk voorbereid op de doorstroom. Daarbij is het leren van de Nederlandse taal essentieel, maar ook het kennismaken met de inhoud van verschillende vakken is belangrijk. Als vakdocent in de ISK kan dat best uitdagend zijn: materialen uit het regulier onderwijs sluiten qua taalniveau vaak niet aan op het niveau van de ISK-leerlingen en bevatten vaak veel onbekende, maar belangrijke woorden.
Geef jij als vakdocent les binnen de ISK en wil je meer inzicht in hoe je binnen de context van jouw vak aan taalontwikkeling kunt werken?
Uit onderzoek is gebleken dat de moedertaal van onze leerlingen een essentiële kennisbron kan zijn die, wanneer je hem goed inzet in de les, kan leiden tot betere prestaties én het welbevinden kan vergroten. In deze workshop vertel ik over de theorie en geef ik voorbeelden en tips hoe je de moedertaal in je lessen kunt inzetten.
Susanne Oudshoorn, Vakgroepleider NT2 Mundus College Amsterdam
Op veel ISK’s wordt het LOWAN NT2 Startpakket gebruikt. Op de vorige LOWAN-dagen is het gebruik van het LOWAN NT2 Startpakket uitgelegd. Deze workshop is een praktische verdieping daarop. Ben je er vorige jaren niet bij geweest: geen probleem! In vogelvlucht wordt nog kort het LOWAN NT2 Startpakket uitgelegd, maar daarna wordt er dieper ingegaan op diverse werkvormen die toegepast kunnen worden bij het LOWAN NT2 Startpakket en waarbij differentiatie ook goed mogelijk is. Heb je zelf werkvormen die je wilt delen met de groep: welkom! Aan het einde van deze workshop ga je naar huis met een rugzak vol werkvormen die je direct de volgende dag in je klas kunt toepassen, ongeacht welk thema je gebruikt.
Bekijk de opnames over de werkvormen:
Al jaren op rij vertelt Rik in eenvoudige taal de nieuwste trends en mogelijkheden op het gebied van digitale vaardigheden. Eerder heeft Rik uitleg gegeven over het lesprogramma dat op het Summa College wordt toegepast wat betreft digitale vaardigheden. Dit jaar gaat Rik met jullie de wondere wereld van A.I. in. Op het einde van de workshop kun je direct aan de slag met gratis programma(s) die direct toepasbaar zijn in jouw les of onderwijs. Ook krijg je inzichten in de kennis van de leerlingen. Met deze workshop leer je ook het A.I. gedrag van een leerling te kennen en herkennen.
Maar let op, je krijgt ook een ethisch dilemma voorgeschoteld. Doe jij mee?
Rik Santegoets, docent digitale vaardigheden en I-Coach bij Summa College Eindhoven met een ISK.
Breinfitness richt zich op de positieve en mentale gezondheid van jongeren (12-18 jaar) op de ISK.
Door woorden en vaardigheden aan te reiken, leren zij gevoelens te herkennen en een hoofd vol gedachtes tot rust te brengen. In deze workshop kan jij zelf een stukje van onze lessen ervaren.
Romy Wasiman, docent NT2 en Breinfitness ISK Rotterdam en Patries Dekkers, onderwijsadviseur en mindfulnesstrainer
Pharos heeft, in samenwerking met LOWAN en enkele ISK professionals, een (gratis) online omgeving ontwikkeld waar je inhoudelijke informatie, inspirerende filmpjes en praktische handvatten vindt gericht op het welbevinden van jouw nieuwkomersleerlingen. Wat hebben zij nodig? Welke bijdrage kan jij vanuit de school hieraan leveren? Hoe ga je aan de slag met cultuursensitief werken, traumasensitief lesgeven, meertaligheid, samenwerking met ouders? En wat is handig om te weten over de verschillende achtergronden van jouw leerlingen en specifiek over AMV’s?
Als docent op een ISK heb je te maken met de talige diversiteit van je leerlingen. Alle leerlingen spreken immers ten minste één andere taal. Wat is meertaligheid nu precies? Waarom moet de thuistaal van de leerling een plek krijgen in de klas? Hoe kun je daar nu als docent op inspelen en de talen van de leerlingen een plek geven? In deze workshop krijg je praktische handvatten om de meertaligheid van de leerlingen te benutten.
Hoe werk je als ISK toe naar een structurele samenwerking met het mbo? Hoe kun jij gericht werken aan een doorlopende leerlijn waarin leerlingen al werken aan mbo-vakken op de ISK én je tegelijkertijd werkt aan de doorstroom binnen de ISK? Welke coachende vaardigheden passen hierbij om een betere aansluiting op het vervolgonderwijs en de praktijk in gang te zetten?
Branca van der Toorren en Christi de Wit – Van den Bor, ISK-mbo TaalRijk Amersfoort
De handreiking rekenen/wiskunde staat nu op de website van LOWAN.
We nemen je kort mee langs de uitgangspunten en aanbevelingen in de handreiking.
Daarna gaan we in groepjes aan de slag om een zelfgekozen onderwerp uit de handreiking in een groepje invulling te geven voor je eigen praktijksituatie.
Zo wisselen we tips en ervaringen uit, leren van elkaar en kunnen met nieuwe ideeën voor de rekenles van morgen weer naar huis.
Karen Heinsman, HU-lectoraat Wiskundig en Analytisch Vermogen van Professionals en projectleider handreiking LOWAN rekenen/wiskunde ISK.
Geeft inzicht in het eigen brein en bevordert nieuwsgierigheid naar anderen, zodat er zonder nieuwe methodes betere resultaten worden behaald. Want wat gebeurt er als we ons brein beter begrijpen en dat van een ander beter begrijpen? Voorbij alle (taal)barrières en labels? Hoe zorgen we ervoor we voor die win-win-win situaties zonder dat we het onszelf moeilijk maken? Wat is daarvoor nodig en hoe zetten we ons brein in?
Ilke Oner, Oner Academy
‘Van achterstandswijk naar universiteit, Met 1-0 achterstand leerde ik snel dat ik harder moest werken dan de meeste mensen om me heen. En dat deed ik. Ook al was ik onzeker en had ik faalangst. Ik had, zonder terugvalbasis, geen andere keuze.’
Juist voor leerlingen met minder schoolse vaardigheden biedt het steun als je werkt rond een thema. Taal, ontwikkeling van allerlei andere vaardigheden en van kennis van de wereld komen geïntegreerd aan bod. In deze workshop maak je kennis met hoe je binnen de les en klas-overstijgend thematisch kunt werken met alfaleerlingen in de ISK. Het werken met buitenschoolse opdrachten wordt daarbij in het bijzonder uitgelicht.
Petra Popma, expert alfabetisering en laaggeletterdheid ITTA en ontwikkelaar ISK leerlijn Alfabetisering.
Ontdek hoe AI je lessen kan verrijken! Bij LesLab creëren we gepersonaliseerd lesmateriaal dat inspeelt op de leefwereld en rekening houdt met niveauverschillen. Geen eindeloos zoeken meer, maar direct inzetbare content.
- Hoe AI jouw lesvoorbereiding vereenvoudigt
- Welke AI-tools wij ontwikkelen om elke leerling te betrekken
- Concrete tips om morgen al met AI aan de slag te gaan
Klaar om je lessen naar een hoger niveau te tillen?
Rogier van Essen en Eline Katerberg, educatieve innovatie LesLab
Mocht je de PPT willen ontvangen, neem dan contact op met Rogier van Essen, Rogier@leslab.nl.
Veel ISK’s merken dat AMV’s te laat, weinig of zelfs niet naar school komen. Vaak is verhuisd van woonlocatie en school. Wat zijn oorzaken en mogelijke oplossingen? En wat kan een goede samenwerking met woonbegeleiders opleveren?
In deze workshop gaat Eva Klooster, als onderzoeker verbonden aan LOWAN, in op deze vragen. Dit doet zij samen Abdi Qulubi die als jongerencoach werkzaam is bij NIDOS.
Exclusieve vertoning documentaire ‘We komen van ver’, inclusief nagesprek met makers.
De documentaire ‘We komen van ver’ is een film waarin vier jonge nieuwkomers in Nederland vertellen over de impact van onvrijwillige migratie tijdens hun adolescentie. De jongeren zaten allemaal op de ISK en vertellen voor het eerst hun verhalen over de weg die zij hebben afgelegd om te komen waar ze nu zijn. De film is gemaakt in co-creatie met de jongeren. Na de film is er een nagesprek met jonge filmmakers.
Workshop wordt gegeven door: Gaid Abdo, Angelina Budkina, Ha Bui en Remy Nyamukabakba.
In de NT2-klas is feedback, dus individueel commentaar, enorm belangrijk. Elke taalleerder loopt immers tegen zijn eigen struikelblokken aan. Maar wat voor soorten ‘fouten’ maken Nt2-leerders eigenlijk? En hoe geef je daar als docent effectief feedback op?
Fros van der Maden, educatief auteur en NT2-docent.
Cultuur Responsief lesgeven begint bij zelfkennis over je eigen culturele bagage en hoe dit van invloed is op jouw handelen in de klas. Cultuur is niet alleen iets van de ander, maar ook van jou. Ontdek hoe je leerlingen met verschillende culturele achtergronden kunt stimuleren in hun identiteitsontwikkeling door aandacht te hebben voor de verschillende contexten.
Ayan Yusuf Boss, Cultuurbaas, coach en trainer
De afgelopen jaren deed Common Frames onder de noemer ”ISK Filmt’ onderzoek naar hoe film breder ingezet kan worden op de ISK. Samen met ISK’s in Groningen, Laren, Leiden en Utrecht werden pilots georganiseerd om film in te zetten voor onder andere loopbaanoriëntatie. In 2024 publiceert Common Frames de resultaten van dit onderzoek in handreikingen ‘Film en LOB’ en ‘Film en talentontwikkeling’. In deze workshop delen we de resultaten van het onderzoek, geven we praktische tips over hoe jij film kunt inzetten op jouw school en doen we gezamenlijk een filmopdracht.
De workshop wordt gegeven door Julia Verheijen, projectmedewerker educatie bij Common Frames.
Als NT2-docent wil je je leerlingen of studenten aan het praten krijgen. Tijdens deze workshop doen we dat door te kijken naar objecten en afbeeldingen die de nieuwsgierigheid prikkelen. Na deze workshop beheers je twee werkvormen die je direct in je lespraktijk kunt inzetten als lesstarter waarmee je leerlingen laat kijken én praten.
Vera van de Ven, medewerker educatie Rijksmuseum van Oudheden.
Dit is een interactieve training met activerende spelvormen voor alle vaardigheden die in te zetten zijn in verschillende fases in de NT2-les (start, midden, einde). Van de activiteiten krijgen deelnemers na de workshop een PDF-versie, om direct te gebruiken voor eigen lessen.
De workshop wordt gegeven door Petra Roël. Zij werkte jarenlang op de Radboud Universiteit als docent en docentenopleider NT2 en richtte in 2019 Bureau NVT op. Hier werkt zij als toetsdeskundige, docententrainer en materiaalontwikkelaar (van o.a. de Lingobingobox en Lingo board games).
Herken je het dat leerlingen ja knikken maar je het idee hebt dat ze de les toch niet echt begrijpen? Of dat je leerlingen halverwege de les mentaal afhaken? Dan is deze workshop voor jou!
Tijdens deze workshop leer je jouw les visueel te ondersteunen met eenvoudige en sprekende tekeningen zodat je leerlingen de aandacht bij de les houden, de les beter begrepen wordt en de les beter onthouden wordt.
*90% van alle informatie die ons brein verwerkt is visueel, en dat gaat 60.000 sneller dan tekst. (Forrester).
Onze missie is om elke docent te leren hun les visueel te ondersteunen. Jeannet heeft jarenlang zelf in het onderwijs gewerkt en gebruikt daarom voorbeelden uit de praktijk zodat je het tekenen de volgende dag al kan inzetten! De workshop is (inter-)actief, 80% van de tijd ben je zelf aan het tekenen. Wees gewaarschuwd: na deelname kan je nooit meer zeggen dat je niet kan tekenen!
In de nieuwe versie van het ERK, het Companion Volume, zijn een aantal nieuwe onderdelen toegevoegd. Eén van die onderdelen is Lezen als Vrijetijdsbesteding. Wat ons betreft een prachtige aanvulling, want wie thuis en op school graag en vaak leest, leest over het algemeen beter. Daarom vroegen we ons af: Hoe kunnen we het lezen als vrijetijdsbesteding bevorderen?
Samen met ISK-docent Suzanne van der Moore die voorbeelden geeft uit de eigen lespraktijk leggen we uit op welke manier Lezen als Vrijetijdsbesteding een plekje heeft in onze nieuwe leestoetsen en wisselen we ideeën uit.
Anouk Reijers en Frieda van den Hout, Bureau ICE en Suzanne van der Moore, docent drama, film en NT2 ISK Amstelveen.
Vind je ook dat LOB belangrijk is voor (de toekomst) van jouw leerlingen? Veel collega’s vinden dat ook en ervaren tegelijkertijd dat het uitdagend is een samenhangend en effectief LOB-programma op te stellen. Tijdens deze sessie wisselen we met elkaar uit wat wel goed gaat en hoe je ondanks de dynamiek in de ISK toch aandacht aan LOB.
Marieke Bakema, LOWAN-community LOB en LOB-expertisepunt en Annet Hermans, LOB expertisepunt
Docenten Engels in de ISK gaan in gesprek met elkaar en delen expertise.
Fura Grol is naast docent NT2 ook docent Engels in de ISK. Zij deelt haar ervaringen met het geven van Engels in een 2e fase ISK-klas. We kijken samen naar niveau indeling, methode keuzes en klassenmanagement (differentiatie). We inventariseren daarna knelpunten en zoeken naar oplossingen. Je gaat weg met goede voorbeelden.
Beeldende vorming onderwijs geven aan leerlingen die jouw taal nog niet kennen is een grote uitdaging. Want aan een tafeltje zitten en woorden leren vraagt een andere aanpak dan dat je een leerling een product wilt laten maken dat uit meerdere handelingen bestaat.
Sinds 2 jaar geef ik beeldende vorming op de ISK Barneveld met Oekraïense leerlingen en moet toegeven dat dit het leukste en meest uitdagende is wat ik ooit heb gedaan! Graag vertel ik je mijn verhaal en bied graag de mogelijkheid om van gedachte te wisselen over dit onderwerp.
Het voeren van gesprekken is een uitdagende vaardigheid voor NT2-leerlingen. Het Taaldorp biedt de mogelijkheid tot meetmomenten in levensechte situaties, zoals de kapper, de dokter, de supermarkt enzovoort. Leerlingen in een veilige omgeving laten oefenen met taal, verhoogt hun zelfvertrouwen en stimuleert succeservaringen. In onze workshop nemen we jullie mee in het opzetten van een taaldorp op een ISK, waarbij rekening wordt gehouden met de verschillende ERK niveaus.
De workshop wordt verzorgd door NT2 Mundium College Roermond.
We willen het met jullie hebben over die leerlingen die niemand wil aannemen; de leerlingen die nog NT2 onderwijs nodig hebben, maar ook dusdanige ondersteuningsbehoeften hebben dat speciaal onderwijs passend is. Denk aan een visuele of fysieke beperking, een taalontwikkelingsstoornis of gedragsproblemen bij kinderen die nog geen woord Nederlands spreken. Zij worden op het speciaal onderwijs vaak niet aangenomen door een gebrek aan NT2 expertise.
Op de ISK Duin en Bollenstreek hebben we een manier gevonden om deze kinderen in huis te houden; we onderzoeken wat de leerling precies nodig heeft en bieden onderwijs op maat. Kom naar deze workshop als jullie geïnteresseerd zijn in hoe we dat precies hebben vormgegeven en waarom het goed werkt.
Lees hier meer over de maatwerkklas van ISK Duin en Bollenstreek.
Romée Masselink, orthopedagoog ISK en Sara van Wetten, docent maatwerkklas ISK
Mensen lijken meer op elkaar dan ze van elkaar verschillen. Toch is communiceren met iemand met een heel andere achtergrond niet altijd makkelijk. Er spelen immers onbewust allerlei aannames, ongeschreven regels en waarden mee. Soms speelt cultuur daar een rol bij. In deze interactieve workshop werk je vanuit je eigen casussen aan:
- het versterken van je diversiteitscompetentie als NT2-docent;
- het vergroten van je bewustzijn over je eigen basiswaarden;
- het vergroten van je kennis over cultuurgebonden aspecten in communicatie in de NT2-les.
Rachel Zuilhof, VU-NT2 docent, docentopleider en adviseur van VU-NT2 op maat.
Interactief programma waarin we een introductie geven van de MindPower training voor vluchtelingjongeren. We gaan in op de uitdagingen op het gebied van cultuurverschillen, stress en identiteit waarbij jongeren tools krijgen om de regie over hun eigen leven te nemen. Ontdek wat MindPower kan betekenen voor jongeren die in twee culturen opgroeien.
Wat hebben een mooi verhaal en een goede les met elkaar gemeen?
Tijdens de workshop ‘Interactieve werkvormen voor ISK vakken’ leer je wat LessonUp is en hoe je de interactieve elementen kunt inzetten. Vervolgens behandelen we werkvormen en lesvoorbeelden die gerelateerd zijn aan de ISK-praktijk.
Samen met Lieke van LessonUp ervaar je de kracht van storytelling in het onderwijs. Zij laat je zien hoe dit digitale leerplatform je leerlingen betrekt, activeert en verder dan het scherm laat kijken.
Download de presentatie