Taalbeschouwing
Het versterken van de Nederlandse schriftelijke taal. Hoe doe jij dat met nieuwkomers?
Taalbeschouwing
Je kunt taal op verschillende niveaus beschouwen. Die niveaus samen vormen ons taalsysteem. Zo kunnen we de nadruk leggen op de klank, de betekenis, de woordvorming, het zinsverband, het gebruik en de spelling. Bij taalbeschouwing bestuderen we dit taalsysteem. Kennis van ons taalsysteem is nodig om taalvaardig te worden.
Een onderdeel van taalbeschouwing is taalverzorging. Hierbij gaat het om kennis over spellingsregels, interpunctie en het gebruik van hoofdletters. (Bron: SLO)
Op deze pagina meer informatie over het domein spelling, het bepalen van de beginsituatie, lesmateriaal en inspirerende voorbeelden. Daarnaast de LOWAN-leerlijn spelling te gebruiken om jouw onderwijs doelgericht vorm te geven.
Beginsituatie vaststellen
Ga bij de leerling na:
- Kan de leerling lezen en spellen in de thuistaal of andere taal?
- Is de leerling bekend met het alfabetisch en/of Latijnse schrift?
- Wat zijn verschillen en overeenkomsten tussen thuistaal en Nederlands in klank en geschrift?
-
Hoe kom ik achter de overeenkomsten of verschillen tussen Nederlands en een andere taal?
Als je Nederlands leert als tweede taal, krijg je onderwijs over allerlei moeilijke eigenschappen van de taal: het verschil tussen ‘de’ en ‘het’, het woordje ‘er’ – aspecten die moeilijk zijn voor íedereen die Nederlands leert. Maar afhankelijk van je moedertaal, zul je ook nog andere problemen tegenkomen. In het Turks bestaat bijvoorbeeld geen verschil tussen ‘hij’ en ‘zij’. Het is lastig als je dat verschil in het Nederlands wel moet maken. Het Russisch heeft geen lidwoorden, dus moet je als moedertaalspreker van het Russisch eerst leren wat dat zijn, voordat je goed Nederlands kunt spreken.
Leerkrachten vinden het lastig om met dit soort moedertaalspecifieke problemen om te gaan. Ze weten niet van iedere taal wat de verschillen met het Nederlands zijn, laat staan dat ze oefeningen paraat hebben om die verschillen te oefenen.
Taalkundigen van de UU hebben samen met onderwijsdeskundigen en ICT-experts deze (web)app ontwikkeld, die NT2-docenten helpt bij het oplossen van deze problemen. In de app vinden ze overzichten van cruciale verschillen tussen het Nederlands en een aantal veel voorkomende eerste talen, in sommige gevallen met lesactiviteiten erbij. Regelmatig worden nieuwe taalvergelijkingen toegevoegd.
Naar Moedint2
Koppeling met leerlijn
Wil je weten welke doelen je stelt voor spelling? Of bij kleuters beginnende geletterdhedi? Kijk dan op de onderstaande pagina’s:
Lesmaterialen
Bekend met Taalbos? Spelling in de lift adaptief? Deze en andere materialen zijn te vinden in de lesmaterialen database, kijk snel.
Vakliteratuur
Wil je meer achtergrondinformatie over het vakgebied taalbeschouwing? Wij zijn ook nog op zoek – als je een tip hebt, we horen het graag!
Uitgelicht
Spelling in de Lift
Een methode waarin leerlingen specifiek met spelling categorieën kunnen oefenen. Door de diverse dictees kan je snel inschalen welke categorieën een leerling moet oefenen.
Staal
De methode STAAL wordt veel in het regulier onderwijs gebruikt. Amsteltaal, nieuwkomersschool in Amstelveen, heeft een handreiking geschreven hoe zij STAAL inzetten binnen het nieuwkomersonderwijs.
Eigen woordpakketten
Met welke woorden of methode je ook werkt, de online software van ‘spelling oefenen’ kan je altijd inzetten. Hierdoor kunnen leerlingen oefenen met de woorden die jij kiest.
Horen, zien en schrijven
Horen, zien en schrijven is een methode waar leerlingen mee kunnen werken op hun eigen niveau. De leerkracht biedt het eerst mondeling aan (of via cd/pc). Deze methode is gericht op de schriftelijke verwerking.
Zinnen maken met wie/wat/waar
“Grote dobbelstenen in de kleuren van Zien=Snappen rollen over de tafel. Op het moment dat de dobbelsteen stil ligt, zoeken de leelingen welke zin er ligt. Ze lachen “De vissen rekenen aan de tafel”. Ze schrijven de zin snel op. Naar de volgende….
Zorg voor samenhang tussen lezen, schrijven en mondelinge taal
Betekenisvol onderwijs met samenhang tussen de verschillende domeinen (advies- SLO). Dit kan door thematisch te werken, aan de hand van een prentenboek / Wereld vol Woorden maar ook aan de hand van een dilemma dat je bespreekt met de groep en daarna over gaat schrijven.
Taalbos
Taalbos is een digitale taalmethode. Veel nadruk op uitspraak, klanken en lidwoorden. Het niveau loopt van begin groep 4 tot eind basisschool. Nieuwkomersscholen hebben meegedacht tijdens de ontwikkeling.
Taalbos
Klassenmanagement
Schrijven met peer-response
Schrijven met peer response (leerling commentaar) betekent dat leerlingen elkaar als maatjes helpen bij het leren schrijven van teksten. Dat doen ze door tijdens de verschillende fasen van het schrijfproces (oriënteren-schrijven-reflecteren-reviseren-publiceren) commentaar te geven op elkaars teksten. Mariette Hoogeveen heeft hier onderzoek naar gedaan en heeft daarin aangetoond dat het schrijven van teksten beter wordt door peer-response. Je kan dit inzetten in een taalronde.
Taalronde
Na het eerste jaar
Ruimte voor nieuwe talenten
Meer dan ooit merken we dat de wereld in beweging is. Kinderen van overal komen de school binnen, brengen nieuwe ervaringen, gewoonten en talen mee. Leerkrachten, intern begeleiders en taalcoördinatoren staan voor nieuwe uitdagingen: welke methode is passend, hoe zorg ik voor een goed leerklimaat en bied ik alle leerlingen precies de juiste ondersteuning? In deze informatieve praktische handreiking wordt er meegedacht rondom vele keuzes waar je als school voor staat rondom onderwijs geven aan nieuwkomers.
De basis zit er in, en nu?
Erna van Koeven en Anneke Smits zijn de auteurs van het boek ‘Rijke taal’. Zij pleiten voor duurzaam, betekenisvol taal- en leesonderwijs. Zij stimuleren het creëren van rijke contexten, kiezen van rijke teksten en vormgeven van actief denken over taal en interessante onderwerpen. In dit boek staan vele praktische handvaten om meteen mee aan de slag te gaan.