Vast in een grot

De leerlingen zijn onder de indruk van wat ze op het Jeugdjournaal hebben gezien. Ze proberen zich echt voor te stellen hoe de redding zou kunnen plaatsvinden. Hoe zorg je dat je de weg niet kwijtraakt, hoe kom je aan zo’n lang touw, wat als het touw op de grond valt? Een goede uitdaging op hun eigen cognitieve niveau.

Leerlingen brengen allerlei ideeën in en gaan enthousiast door op elkaars inbreng, grotendeels zonder dat de leerkracht nodig is. Toch zijn er een paar belangrijke momenten, waarop de leerkracht instapt om de voortgang en diepgang van het gesprek te stimuleren. Ze stelt een verdiepende vraag (“kan een touw ook onder water?”), biedt een passend woord aan (“de route markeren”) en geeft feedback op het gespreksverloop. De leerkracht geeft de beurt direct weer terug en laat de inhoud van het gesprek aan de leerlingen.

Het Nederlands van deze leerlingen is nog niet perfect, maar ze zetten al hun taalkennis in om hun bedoelingen duidelijk te maken. Daarbij zijn ze flink aan het redeneren. Ze gebruiken complexe taaldenkfuncties, zoals oorzaak-gevolg relaties en chronologische ordening. Soms gebruiken ze ook al de signaalwoorden daarbij (dan, maar, misschien, daarna, als… dan). Al doende leren ze zich steeds beter uiten.

Als Meryem haar idee over het touw heeft toegelicht, vat de leerkracht dat kort samen. Ze geeft daarmee talige feedback: “Maar ze moeten dus een manier vinden om de route te markeren, heet dat, om de route te onthouden.” Omdat de leerlingen op dit moment sterk gemotiveerd zijn om hun bedoelingen te verduidelijken, is dit het geschikte moment om die passender bewoordingen aan te bieden en zo het taalleermechanisme in gang te zetten. Meryem sprak het woord route eerder uit met een Nederlandse /ou/. Na de samenvatting van de leerkracht nam ze de juiste uitspraak over.

De leerlingen zijn zo betrokken, dat ze soms niet kunnen wachten op ruimte voor een beurt. Ze komen tegelijkertijd met hun vervolggedachten en praten door elkaar.

Tip

Wordt het gesprek rommelig? Richt de aandacht van leerlingen op wat er gebeurt. De leerkracht doet dat hier door zich op de inhoud te richten: “Wacht, want wat er nu gebeurt is dat er drie kinderen allemaal op hun eigen denkpad zitten.” Dan leidt ze het gesprek terug naar de gedachtelijn van Meryem. De anderen brengen daarna om beurten hun bedenkingen in. Zo kun je als leerkracht lijn brengen in de loop van het gesprek, zonder dat je de regie overneemt.

De leerkracht heeft het groepje samengesteld op basis van hun cognitief niveau. De Nederlandse taalvaardigheid van de leerlingen is erg verschillend: Reika en Sanskruti zijn een stuk korter in Nederland en nog minder taalvaardig. Ook de karakters verschillen: Adam en Defne zijn veel aanweziger dan Meryem. Hoe houd je zo’n gesprek in balans?

Tip

Houd de betrokkenheid van minder taalvaardige of minder assertieve kinderen in de gaten. Als zíj iets inbrengen, zorg je ervoor dat hun bijdrage wordt opgepakt. Ook als dit betekent dat de inbreng van een vaardiger kind dan even blijft liggen. Je kunt leerlingen ook af en toe een gerichte beurt geven.

• Dit zie je bijvoorbeeld aan het begin van het fragment. Een eerdere opmerking van Meryem was ondergesneeuwd geraakt in het gesprek. De leerkracht geeft Meryem expliciet de beurt: “En Meryem, jij zei nog iets interessants”.