main-logo
Vakgebieden
Rekenen

Versterken van rekenvaardigheden

Rekenen met nieuwkomers. Hoe pak jij dat aan?
Op deze pagina inspiratie, informatie en materialen.

Rekenen

Met rekenen worden een aantal bewerkingen aangeduid die op getallen worden uitgevoerd. Deze bewerkingen zijn: optellen – aftrekken – vermenigvuldigen – delen en later machtsverheffen en worteltrekken. De kerndoelen van rekenen en wiskunde zijn onder te verdelen in vier domeinen (bron: SLO)

  • Getallen: getalbegrip en bewerkingen
  • Meten en meetkunde
  • Verhoudingen
  • Verbanden

Op deze pagina meer informatie over het domein rekenen, het bepalen van de beginsituatie, lesmateriaal en inspirerende voorbeelden. Daarnaast de LOWAN-leerlijn rekenen, te gebruiken om jouw onderwijs doelgericht vorm te geven.  

Beginsituatie vaststellen

Ga bij de leerling na:

  • heeft de leerling al kennis van rekenen (tellen, rekenbegrippen, rekentekens)?
  • welke doelen beheerst de leerling al door eerder onderwijs?
  • Met welk rekensysteem en welke strategieën heeft de leerling leren rekenen?

Hoe bepaal ik de beginsituatie?

  • Beginsituatie door observaties en toetsen in het Nederlands

    Er zijn verschillende toetsen om de beginsituatie van de nieuwkomer in kaart te brengen. In de handleiding Rekenkisten, geschreven door ABC, staan op pag. 13-18 diverse toetsen beschreven waar je de beginsituatie rekenen mee in kaart kan brengen. Tevens staat er beschreven wat je kan observeren terwijl de leerling aan het rekenen is.

    Bekijk handleiding rekenkisten
  • Beginsituatie met rekengesprek in thuistaal

    In de brochure ‘Nieuwe meertalige toetspraktijken in het rekenonderwijs’ is een mooi voorbeeld beschreven van hoe je de beginsituatie in kaart kan brengen door een rekengesprek. In dit rekengesprek sluiten de aan bij de LOWAN leerlijnen. TEC Walcheren, de school die mee doet aan deze studie, geeft aan dat ze op basis van deze intake gemakkelijker kunnen bepalen in welke niveau groep deze leerling het meest zal profiteren.

    Brochure ‘Nieuwe meertalige toetspraktijken in het rekenonderwijs’

    Ter illustratie: in de twee links hieronder een voorbeeldopgave en vragen die aan de leerling en tolk gesteld kunnen worden.

    Voorbeeldopgave Vragen leerling/tolk

    Bron: Multi Assessment Project, Hogeschool Utrecht

Leerlijn rekenen

Wil je weten welke doelen je stelt voor rekenen? Kijk dan op de onderstaande pagina’s:

Ontwikkelijn kleuters Leerlijn rekenen gr.3-8

Rekenmaterialen

Bekend met Matific? De hulpmiddel kaarten van IMat? Of met Nieuwsrekenen van dezelfde uitgever als Nieuwsbegrip? Nieuwgierig naar een stappenplan voor rekentaal? Deze en andere materialen zijn te vinden in de lesmaterialen database, kijk snel.

Zoek rekenmaterialen

Vakliteratuur

Wil je meer achtergrondinformatie over het vakgebied rekenen? Een brochure die praktische suggesties doet voor meertalige toetsen in het rekenonderwijs. Een artikel van Munk en Smit over hoe je systematisch de rekentaal kan versterken. Dit en meer is te vinden in de onderzoeksdatabase.

Naar vakliteratuur

Uitgelicht

Nog geen rekenonderwijs gehad?

In de uitwerking  van de ‘starterskit’ wordt er dieper ingegaan op het rekenonderwijs voor kinderen die nog geen (of heel weinig) rekenonderwijs hebben gevolgd in hun thuisland. Het gaat hierbij vooral om het aanbieden van de voorwaarden die nodig zijn om op groep 3 niveau te kunnen rekenen.

Starterskit

Welke woorden bied je aan?

Kwart voor, meer, minder, erbij, de helft – het zijn begrippen die je moet beheersen om rekenopgaven te maken. Het ABC heeft samen met nieuwkomersleerkrachten uitgezocht welke woorden je als leerkracht moet aanbieden. De woorden zijn uitgezocht per deelgebied.

Rekenkisten

Taalsteun in de rekenles

Tijdens de LOWAN studiedag 2023 gaf Anna van Buul een sessie over ’taalsteun in de rekenles’. Tijdens deze sessie gaat ze in op type taal: rekentaal of contexttaal en ook over de stap van DAT naar CAT. Ze noemt diverse manieren van taalsteun (gepland en incidenteel) en ze neemt je mee in hoe je dit praktisch in je klas kan uitvoeren.

Naar presentatie

Podcast over meertaligheid en rekenen

Onderzoekers Jantien Smit en Lianne Stolte vertellen ons over hoe kinderen leren rekenen, waarom taal zo belangrijk is bij het rekenonderwijs, en hoe je meertalige kinderen die het Nederlands nog niet zo goed kunnen hierbij kunt helpen.

Naar podcast

Imat rekenen in thuistaal

De iMAT is rekentaal in de thuistaal en is interessant voor iedereen: leerkrachten, begeleiders, vrijwilligers, ouders en zeker de leerling zelf!

Naar lesmateriaal

Stappenplan voor rekentaal

Om te kunnen rekenen, moet je eerst de bijbehorende rekentaal kennen. Dat maakt rekenen een heel talig vak. Het is, zeker voor meertalige leerlingen, belangrijk om oog te hebben voor de taal in de rekenles.

Naar rekentaalkaart

Opbouw rekenen

In de video hiernaast legt Annemiek Louwers, TEC Walcheren, de opbouw naar een mooie rekenles uit.

  • Beginsituatie
  • Aansluiten bij rekenniveau
  • Stel doelen: inhoudelijke doelen en taaldoelen
  • In je les: rekentaal en contexttaal
  • In je les: Denkstappen verwoorden
  • In je les: Scaffolding
  • Interpretatie toetsresultaten

Klassenmanagement

Clusteren

Voor een werkbare situatie is het aan te bevelen om een beperkt aantal niveaugroepen samen te stellen, een werkbaar aantal is max. 5 groepjes.

Vertel hoe laat het is

Lianne Stolte deelt in deze blog haar gesprekken die ze met nieuwkomers heeft over klokkijken. Herkenbare gesprekken, maar ook zeer waardevolle gesprekken. Deze gesprekken geven de leerkracht veel inzicht in de voorkennis die er bij de leerling is. Het gesprek is ook voor de leerling verhelderend.

Blog Klokkijken in alle talen

Visualisatie circuit model

Op de afbeelding het circuitmodel visueel vormgegeven. Aan 1 groep wordt instructie gegeven, 1 groep verwerkt de stof, 1 groep doet een rekenspel en 1 groep werkt met bijv. software  aan rekenvaardigheden.

Filmpje ABC om implementatie rekenkisten

Zet de rekenkisten in

Tijdens de rekenles gebruiken ze in Kuna Mundo, de nieuwkomersschool in Purmerend, de rekenkisten. Op deze school werden de eerste aanzetten gedaan tot de ontwikkeling van rekenkisten. Het ABC heeft in samenwerking met LOWAN  deze kisten samen met nieuwkomersleerkrachten doorontwikkeld. Een tip van Sylvia, teamlid Kuna Mundo, is: ‘Heb goed zicht waar leerlingen zijn…durf de methode los te laten‘.

Bekijk de rekenkisten

Na het eerste jaar

Versnellen

Hoe maak je sprongen door de stof?

Werkt de leerling nog niet op hetzelfde niveau als zijn leeftijdsgenoten? Tijd voor actie. Stel de beginsituatie vast en maak een doel voor het komende jaar. Bepaal aan de hand van de leerlijn rekenen tussendoelen, kijk kritisch naar je aanbod en observeer regelmatig welke vaardigheden de leerling wel/niet beheerst. Vaardigheid beheerst? Maak een sprong door de leerstof!

LOWAN leerlijnen
vertaalcirkel

Hoe bied ik rekentaal aan?

Ja, rekenen is zeker een talig vak. Aandacht voor deze rekentaal is dan ook cruciaal. Jantien Smit promoveerde op dit onderwerp en concludeerde dat het belangrijk is dat er systematisch aandacht voor de rekentaal tijdens de rekenles (zie onderzoek). Het ABC zocht uit welke rekenwoorden cruciaal zijn (zie lesmateriaal). Ceciel Borghouts is de auteur van de vertaalcirkel, interessant om te lezen hoe je dit in je les kan toepassen.

Lezen over vertaalcirkel

Ruimte voor nieuwe talenten

Meer dan ooit merken we dat de wereld in beweging is. Kinderen van overal komen de school binnen, brengen nieuwe ervaringen, gewoonten en talen mee. Leerkrachten, intern begeleiders en taalcoördinatoren staan voor nieuwe uitdagingen: welke methode is passend, hoe zorg ik voor een goed leerklimaat en bied ik alle leerlingen precies de juiste ondersteuning? In deze informatieve praktische handreiking wordt er meegedacht rondom vele keuzes waar je als school voor staat rondom onderwijs geven aan nieuwkomers.

Ruimte voor nieuwe talenten

Anderen bekeken ook

Begrijpend lezen

Ontwikkelingsperspectief

Deel deze pagina