Lezen met begrip en kennis
Wat is een effectieve aanpak van 'lezen met begrip en kennis'? De beginsituatie en kennis is verschillend, dus de niveau verschillen groot.
Lezen met begrip en kennis
Lezen is het begrijpen, gebruiken en evalueren van en het reflecteren op teksten. Het is een vaardigheid en middel om iets anders te bereiken, zoals kennis opdoen, leesplezier ervaren, persoonlijke groei en participeren in de samenleving. Je leest dus altijd met een specifiek doel en dat doel bepaalt mede je manier van lezen: van even snel iets opzoeken tot je verdiepen of onderdompelen in een tekst. (Bron: LezeninhetPO)
Op deze pagina meer informatie over het domein lezen met begrip, het bepalen van de beginsituatie, lesmateriaal en inspirerende voorbeelden. Daarnaast de LOWAN-leerlijn begrijpend lezen, te gebruiken om jouw onderwijs doelgericht vorm te geven.
Beginsituatie vaststellen
Ga bij de leerling na:
- Kan de leerling verhalen en/of non-fictie teksten lezen in de thuistaal?
- Beschikt de leerling over een basiswoordenschat op het niveau van de te lezen tekst?
- Kan de leerling woorden herkennen na ontsleutelen?
Leerlijn begrijpend lezen
Wil je weten welke doelen je stelt voor ‘lezen met begrip’? Kijk dan op de onderstaande pagina’s:
Lesmaterialen
Wat zijn geschikte boeken die leerlingen technisch kunnen en ook kunnen begrijpen? Bekend met ‘close reading methodiek’? Deze en andere materialen zijn te vinden in de lesmaterialen database, kijk snel.
Kennis vergroten
Jantien Dhont gaf op de LOWAN studiedag 2023 een lezing over ‘ontwikkelingen op het gebied van begrijpend lezen’. Naast dat haar presentatie zeer informatief is, zit deze ook vol met verdere links waar je informatie kan vinden.
Uitgelicht
Rijke teksten Erna
Erna van Koeven zoemde tijdens de LOWAN studiedagen 2024 in op hoe je met nieuwkomers werkt met rijke teksten. Hierdoor is de overstap naar het reguliere onderwijs minder groot volgens Erna.
Koppeling thuistaal en Nederlandse taal
Het is erg fijn voor leerlingen om, voordat de leerkracht het boek in de klas voorleest, dat ze het in de eigen taal kunnen beluisteren. Via de site ‘prentenboeken in alle talen’ is de tekst bij prentenboeken in 30+ talen ingesproken.
Rijke tekst Taalvorming
Merlijn Wentzel en Jolijn Kromhout gingen in op hoe je aan de slag kan gaan met rijke teksten in de klas. Bekijk hier hun presentatie.
Yoleo
Yoleo biedt kinderen (van +/- 8-12 jaar) in en buiten de klas ondersteuning bij het zelfstandig lezen. Heeft u kinderen in de klas die moeite hebben met lezen? Met Yoleo wordt lezen makkelijker en kunnen kinderen zelf aan de slag.
In Yoleo kunnen de leerlingen de boeken horen en lezen. Er zijn geen kosten verbonden aan het gebruik.
Actuele teksten
Actuele teksten met begrijpend lezen lessen op diverse niveau’s. NOS Jeugdjournaal maakt iedere maandag een filmpje dat aansluit bij de teksten van Nieuwsbegrip. Je kan Weerwoord inzetten om de woorden goed uit te leggen.
Boeken die nieuwkomers graag willen lezen
Het kan een grote uitdaging zijn om het technisch leesniveau en begrip te combineren? Een boekenserie zoals ‘mijn klas’ haalt deze twee dichtbij elkaar.
Klassenmanagement
Close reading
Een goede manier om de tekst centraal te zetten, is door gebruik te maken van Close Reading. Leerlingen lezen de tekst dan meerdere keren, maar doen dat steeds met een ander doel. Zo leren ze teksten echt te doorgronden. Op die manier ervaren leerlingen dat ze een ingewikkelde tekst kunnen begrijpen en met allerlei teksten kunnen omgaan. (Bron: Leerkracht24).
Tijdens de LOWAN studiedagen 2022 deelde Yaelle Vleugel haar ervaringen hoe zij met nieuwkomers de close reading methodiek toepast.
Lezen met begrip
Aan de hand van een van de Wereld vol Woorden thema’s lieten Aurora Smit-de Groot en Eveline Wouters zien hoe je met nieuwkomers kan werken aan communicatief taalonderwijs en aan begrijpend lezen.
Zo laten ze zien welke boeken ze in de kast hebben bij ‘wat een weer’. Aan het thema zijn kennisvragen gekoppeld, zo kunnen leerlingen doelgericht op zoek naar antwoorden in de boeken. Bijv. ‘Hoe zou het komen dat het weer in de wereld overal anders is’? De tekst lezen ze gezamenlijk met ondersteuning van geplande scaffolding: samenvatten tekst, achtergrond kennis activeren, graphic organizer kiezen die past bij de tekst, kernwoorden bespreken en gezamenlijk uitspreken.
Inzet prentenboek, hoe dan?
Op nieuwkomersschool de Horizon is een filmpje gemaakt (klik op foto hiernaast) waarin te zien hoe het voorbewerken vooraf aan het voorlezen gedaan kan worden. Ook is te zien waarmee je kinderen die al in hun eigen taal kunnen lezen en schrijven kunt uitdagen om het einde van het verhaal zelf te bedenken: door ‘verstripping’ van het verhaal zonder het einde prijs te geven. Verder zijn er foto’s te zien van knutselwerkjes van katten, maskers die gemaakt werden om toneelstukjes van een blije en een boze kat te spelen, tekeningen om uit te drukken hoe het verhaal verder zou kunnen gaan en inspiratie om de personages als poppetjes te beschilderen.
Kat Kaat is wegNa het eerste jaar
Hoe maak je sprongen door de stof?
Werkt de leerling nog niet op hetzelfde niveau als zijn leeftijdsgenoten? Tijd voor actie. Stel de beginsituatie vast en maak een doel voor het komende jaar. Bepaal aan de hand van de leerlijn begrijpend lezen tussendoelen, kijk kritisch naar je aanbod en observeer regelmatig welke vaardigheden de leerling wel/niet beheerst. Vaardigheid beheerst? Maak een sprong door de leerstof!
Translanguaging, stimuleren om beide talen te gebruiken
Wij adviseren dat er ruimte blijft voor de thuistaal van de leerling. Wanneer jullie bezig zijn met ‘lezen met begrip en kennis’ is het prachtig als de leerling ruimte krijgt om in thuistaal al de voorkennis te delen. Het is ook mooi dat de leerling de kernwoorden weet in de thuistaal. Als deze koppeling actief aanwezig is, dan kan de leerling ook gebruik maken de kennis die hij al heeft.
Kees Broekhof en Aniek Veenis hebben samen een artikel geschreven over translanguaging in de klas.
Ruimte voor nieuwe talenten
Meer dan ooit merken we dat de wereld in beweging is. Kinderen van overal komen de school binnen, brengen nieuwe ervaringen, gewoonten en talen mee. Leerkrachten, intern begeleiders en taalcoördinatoren staan voor nieuwe uitdagingen: welke methode is passend, hoe zorg ik voor een goed leerklimaat en bied ik alle leerlingen precies de juiste ondersteuning? In deze informatieve praktische handreiking wordt er meegedacht rondom vele keuzes waar je als school voor staat rondom onderwijs geven aan nieuwkomers.
Ruimte voor nieuwe talenten