Cultuurshock

We zijn met de klas buiten op het plein, als we aan het begin van de straat een soort gezang horen. Het klinkt niet vrolijk, meer een soort klaagzang. Een groep donkere vrouwen in witte kleren beweegt zich langzaam door de straat. Maha komt meteen naast mij staan op het plein en verschuilt zich een beetje achter mij. Zij herkent de vrouwen, het is familie. Gisteren is de moeder van Maha onverwachts overleden. Tegen alle verwachtingen in stond Maha vanmorgen met een familielid ineens toch in de klas. Ze wilde maar één ding zei haar tante en dat was naar school. En wat vinden wij het fijn dat zij er is! Ze wil graag vertellen over wat er allemaal gebeurd is, dus we gaan even apart zitten. Ik luister naar haar verhaal, terwijl bij ons allebei de tranen over onze wangen stromen.

De vrouwen komen dichterbij, ze dragen schalen met eten met zich mee. Maha wordt geknuffeld en wij krijgen eten aangeboden. Ik weet niet zo goed wat ik moet doen. Ik wil niet respectloos overkomen door het eten af te wijzen, maar ik weet ook heel goed dat het bij de familie heel welkom zou zijn. Uiteindelijk leg ik dat ook uit. Het is goed zo. We worden uitgenodigd om met onze leerling na schooltijd mee naar huis te komen. Weer vertwijfeling, wat moeten we doen? In onze cultuur is condoleren en het brengen van bloemen heel normaal. We besluiten dit te doen en namens de klas ook onze leerling een ‘we denken aan je’­ knuffelbeest te geven.

Na schooltijd lopen we met Maha mee. Nog voordat we bij het huis zijn, horen we hartverscheurend huilen, krijsen en schreeuwen. Ik krijg kippenvel over mijn hele lijf. Als we dichterbij komen, zien we de mannen van de familie buiten in de tuin staan. De vrouwen zijn allemaal binnen. Maha gaat naar binnen en komt even later in het wit gekleed samen met de andere vrouwen naar buiten. Ik voel mij een buitenstaander en opgelaten bij het aanschouwen van dit rouwproces. Het verdriet wordt geuit door te schreeuwen, op de grond te vallen en elkaar vast te houden. Als de groep weer naar binnen gaat, worden wij ook uitgenodigd om mee te gaan. We krijgen een ereplek tussen de mannen in de kamer. Ik houd onze leerling goed in de gaten en zie dat zij bijna hyperventileert door het vele luidkeels huilen. Als Maha de kamer uitgaat, loop ik er, met toestemming van een oom, achteraan. Op haar slaapkamer gaan we op het bed zitten. Bij mij weer vertwijfeling; dit kan niet, alleen zijn met een leerling op een slaapkamer, wat moet ik doen?

Gelukkig komen op dat moment mijn collega’s binnen. We proberen ons samen met Maha te concentreren op een rustige ademhaling. Ik kijk rond, een kaal matras, geen kast, een paar tassen met kleding en kale muren met daarop met plakband bevestigd foto’s die wij maken in de klas en voor de kinderen uitprinten. Ondertussen vraag ik mij weer af of het wel goed is wat wij doen. Hoort het juist niet bij haar cultuur om luidkeels te rouwen? En remmen we dit niet, door haar rustig te laten ademen? Ik vertrouw op mijn gevoel en we zijn troostend en rustig naast haar.

De volgende dag printen we twee foto’s. Twee mooie foto’s van haar moeder. Een voor in de klas en een voor aan de muur in haar kamer.