Staat van het Onderwijs

17 april presenteerde de Inspectie van het Onderwijs (hierna: de inspectie) de ‘Staat van het Onderwijs’. De inspectie publiceert deze rapportage jaarlijks. LOWAN-PO kijkt natuurlijk specifiek naar wat de inspectie signaleert over het onderwijs aan nieuwkomers.

Het aantal nieuwkomersleerlingen neemt toe

De omstandigheden in het primair onderwijs zijn zwaar. Dit heeft volgens de inspectie verschillende oorzaken: het lerarentekort blijft hoog, de komst van nieuwkomersleerlingen neemt toe en de vakdidactische vaardigheden van startende leerkrachten zijn niet altijd voldoende. Dit zorgt ervoor dat de kwaliteit van de scholen onder druk staat. De Inspectie geeft aan dat, ondanks alles, het cruciaal is dat scholen en schoolbesturen hun ambities ten aanzien van de kwaliteit van het onderwijs en de leerlingen hoog houden. 

Minder kansen voor nieuwkomers

In de Staat van het Onderwiijs (2024, p.52) concludeert de inspectie dat de organisatie van het onderwijs aan nieuwkomers stuit op veel problemen, zoals het lerarentekort, vele verhuisbewegingen van leerlingen en financiering. Hierdoor hebben leerlingen die nieuw in Nederland komen geen gelijke kans op goed onderwijs en het realiseren van hun mogelijkheden. De inspectie roept de overheid daarom op om te investeren in voldoende onderwijsplaatsen voor nieuwkomers. 

De komst van tijdelijke nieuwkomersvoorzieningen is zorgelijk

Vanaf oktober 2023 bestaat er voor gemeenten de mogelijkheid om in geval van nood (zoals een tekort aan leraren) bij de minister een aanvraag in te dienen voor de inrichting van een tijdelijke nieuwkomersvoorziening. Deze voorzieningen mogen afwijken van de Wet op het primair onderwijs en de Wet op het voortgezet onderwijs in de hoeveelheid onderwijstijd, het curriculum en vereiste bevoegdheden (po). De hoop is dat op deze manier alle nieuwkomers naar school kunnen. Zorgelijk is echter dat juist leerlingen die goed onderwijs nodig hebben om te integreren in het Nederlandse onderwijs, de kans lopen onderwijs te krijgen dat slechts aan minimale kwaliteitseisen hoeft te voldoen. 

Veiligheid kinderen in gedrang. Inspectie pleit voor verandering asielketen.

De Inspectie maakt zich zorgen (2024, p.78) om de veiligheid van kinderen die woonachtig zijn op een gezinslocatie. De inspectie vindt het van groot belang dat hier verandering in komt en roept op tot het veranderen van de asielketen. Het startpunt moet worden: stel het belang van kinderen meer centraal en houd de kinderen in beeld. Een dringende boodschap die wij onderschrijven.

Verschil maken = van elkaar leren

Naast alle zorgen die worden geuit door Inspectie geeft de Inspecteur-Generaal, Ria Westendorp, in haar voorwoord aan dat er ook scholen en schoolbesturen zijn waar het wél lukt om kwalitatief goed onderwijs te verzorgen: 

 ‘’ Er zijn scholen en opleidingen met een effectieve aanpak van professionalisering, waardoor elke docent goed toegerust voor de klas staat. En er zijn besturen die de kwaliteitszorg op orde hebben. Die zorgen voor een duidelijke visie op basisvaardigheden en ervoor kiezen die in alle vakken te integreren.’’ 

Dit geldt ook voor het onderwijs aan nieuwkomers. Er zijn veel scholen en schoolbesturen die erin slagen om passend onderwijs aan (meerjarige) nieuwkomers te verzorgen. Deze scholen werken vaak met expertisedelers. Dit zijn deskundigen die andere (taal-)scholen in de regio helpen bij het vormgeven van het onderwijs aan nieuwkomers. In onze nieuwsbrief worden deze scholen regelmatig uitgelicht en ook via de LOWAN-community wordt expertise gedeeld.  

Oproep inspectie: neem onderwijs aan nieuwkomers op in scholingsplannen

De oproep van de inspectie aan schoolleiders en bestuurders om het onderwijs aan nieuwkomers op te nemen in de strategische scholingsplannen, ondersteunen wij van harte. Goed onderwijs aan nieuwkomers vraagt om professionalisering van leerkrachten en onderwijsondersteunend personeel op het gebied van o.a. NT2, meertaligheid en traumasensitief lesgeven. Hogescholen en expertisedelers in de regio kunnen hier in veel gevallen een rol in spelen.  

Samenwerking tussen inspectie en LOWAN

Al jarenlang hebben wij een intensieve samenwerking met de Inspectie van het Onderwijs.  We buigen ons over vragen ‘wat is kwaliteit?’ en ook ‘hoe krijgen en behouden we kwaliteit in het onderwijs aan nieuwkomers?’.

In het najaar 2023 organiseerden we een studiedag voor directie en ib’ers rondom het thema kwaliteitscultuur. We lanceerden die dag de LOWAN zelfscan en gingen in gesprek met Inspecteur Hermine van Hemert.