Stevig fundament en mindset nodig op alle scholen

LOWAN was te gast bij het Slotevent van het project Sprong Meertaligheid. Nadat in 2015 midden in de vluchtelingencrisis de taallectoraten hun kennis bundelden en het boekje Ruimte voor nieuwe talenten lanceerden, waren twee kernproblemen bij het onderwijs aan meertalige jongeren weliswaar geïdentificeerd, maar nog niet nader bekeken: de schoolovergangen en professionalisering van onderwijspersoneel. LOWAN was nieuwsgierig naar de eindopbrengsten van dit meerjarige project.

Versterken van professionalisering
Het SPRONG Meertaligheid consortium verkende de afgelopen jaren mogelijkheden om bestaande en nieuwe verbindingen van regionale samenwerkingsverbanden van leraren(opleiders), lectoren/onderzoekers en beleidsmakers op het gebied van Inclusief Onderwijs in Meertalige Contexten (IOMC) op te zetten en te versterken. Het consortium hoopte onder meer oplossingen te vinden op twee prangende praktijkproblemen.

• De overgangen verlopen niet soepel: bijvoorbeeld van nieuwkomersonderwijs naar regulier en van PO naar VO.
• De professionalisering is ontoereikend: schoolteams hebben nog veel vragen over meertaligheid en op sommige plekken is er sprake van een kennistekort.

In de zoektocht naar oplossingen werkten de Marnix Academie, Hogeschool Utrecht, Fontys en NHL Stenden tussen 2020 en 2024 samen met verschillende scholen (PO, VO, MBO en HBO) rondom deze vraagstukken. Hiervoor kwamen zij tot een werkwijze waarbij praktijkproblemen rond inclusief onderwijs werden geïdentificeerd en onderzocht m.b.v. ontwerponderzoek en sprints. Steeds werd onderzocht m.b.v. zogenaamde proeftuintjes, waar liggen de kritieke grenzen van interventies, wanneer komen de mensen niet verder? Ook werd er een enquête uitgezet onder betrokken scholen. Er is een filmpje gemaakt waarin de opbrengsten zijn weergegeven.
Opbrengsten SPRONG-project

Ambities voor de komende jaren
Dit levert een mooie lijst van overkoepelende thema’s en ambities op waar het werkveld de komende jaren op voort kan (en moet?) bouwen:

• Ontwikkeling van inclusief taalbeleid
• Uitbreiding van de intake in nieuwkomersonderwijs
• Toetsingsklimaat en beoordelingscriteria inclusiever maken
• Samenwerking tussen scholen versterken (regulier, ISK én internationale scholen)
• (talen) Bewustzijn en inclusieve/taal ontwikkelende didactiek in lerarenopleidingen versterken.

Lector Meertaligheid en Onderwijs Jantien Smit, legt de ruim 60 bezoekers van het slotevent uit dat taal de sleutel is tot participatie: ‘’Het leren begrijpen en gebruiken van de benodigde taal lukt alleen als we jongeren taalsteun (scaffolding) bieden en als we ze laten merken en ervaren dat alle talen welkom zijn.’’ Hiervoor zijn volgens onderzoeker Marian van Popta twee randvoorwaarden nodig: stevig fundament en een mindset. 

Stevig fundament en mindset?
stevig fundament moet bestaan uit

• De school als lerende organisatie
• Inclusief onderwijs moet als basis voor onderwijskansen
• Talige diversiteit als uitgangspunt.

De mindset gaat over taalbewustzijn, positieve houding tegenover talige diversiteit en interculturele sensitiviteit.

Mooie voorbeelden van het neerzetten van een stevig fundament en mindset
Sabine Quaedackers van basisschool de Wilakkers (staat ook op foto bij dit artikel) heeft meegedaan in het SPRONG project. Zij deelt in dit filmpje wat zij heeft geleerd tijdens dit project. Sabine geeft haar verandering van mindset aan, prachtig om te horen!

Teamleden van OBS de Panda in Utrecht constateerden dat veel van de leerlingen bij hen op school een andere thuistaal hadden dan de Nederlandse taal, maar dat ze deze taal niet spreken en niet trots zijn op deze meertaligheid. Het team van OBS de Panda heeft zich geschoold via de Taalvriendelijke school. Zij zijn aan de slag gegaan en hebben nu een positieve houding tegenover talige diversiteit en interculturele sensitiviteit. In het onderstaande artikel is het verhaal van dit team te lezen.