Mondelinge taal onderwijs, vier aanbevelingen voor de leerkracht

Het schoolsucces van leerlingen wordt in belangrijke mate bepaald door de mondelinge taalvaardigheid. Goede mondelinge taalvaardigheden zijn belangrijk om goed te kunnen functioneren op school en later in de maatschappij. Mondelinge taal heb je namelijk continu nodig, niet alleen voor het verwerven en verwerken van kennis, maar ook om sociale contacten op te bouwen. Daarnaast is mondelinge taalvaardigheid het startpunt van leesvaardigheid. De mondelinge taalvaardigheid van een kind aan het begin van het primair onderwijs is de beste voorspeller van leesprestaties, niet alleen in het primair onderwijs maar ook in het voortgezet onderwijs (Suggate et al., 2018). De ontwikkeling van mondelinge en schriftelijke taalvaardigheid is nauw met elkaar verweven; (begrijpend) leesvaardigheid is niet simpelweg een optelsom van mondelinge en schriftelijke vaardigheden, maar ze beïnvloeden en versterken elkaar (Dickinson et al., 2019). Als we de leesvaardigheid van leerlingenwillen verbeteren is het dus ook van belang om te werken aan mondelinge vaardigheden.

Bij leerlingen die het Nederlands niet als moedertaalspreken is het belangrijk om ze zoveel mogelijk mee te laten doen met de activiteiten in de klas en ze daarbij te ondersteunen naar behoefte. Nieuwkomers hebben net als de andere leerlingen behoefte aan interactie en communicatie. Ze zetten daarvoor hun kennis in van de Nederlandse taal (ook al is die kennis nog beperkt), maar ze gebruiken ook gebaren, lichaamstaal of gedeelde talen. Als ze dat doen, zetten ze hun taalleermechanisme inwerking (Damhuis&Litjens, 2007): door de feedback die de leerlingen ontvangen op hun
communicatiepogingen krijgen ze vanuit hun omgeving informatie over de omgevingstaal. Ze horen nieuwe woorden, klanken en zinsconstructies. Die input gebruiken ze om hun kennis van het Nederlands aan te vullen en aan te scherpen. Hoe rijker de feedback vanuit de omgeving is en hoe beter het gesprek verbonden is met de context waarin het plaatsvindt, des te meer aanknopingspunten er zijn voor de leerlingen om vaardiger te worden in het Nederlands.