Wortels en vleugels

Sanne van der Veen, als afdelingsleider werkzaam bij ISK Quadraam Arnhem

“Mevrouw, geen probleem. Ik weet wat ik wil en wat ik daarvoor moet doen.”
Door de stakingen in het openbaar vervoer kunnen veel leerlingen van onze internationale schakelklas (ISK) al de hele week niet naar school. Ze komen van ver, een auto is er niet. Pijnlijk, omdat juist deze week de nabijheid van school en vrienden zo nodig is. De gevolgen van de aardbeving raken onze
leerlingen uit Syrië en Turkije, maar roepen ook nare herinneringen en herkenning op bij hun klasgenoten uit andere landen.

Eén van de COA-locaties heeft gelukkig voor de hele week vervoer geregeld. Vier meiden staan lachend voor de school te wachten. Een waterig zonnetje schijnt. Leerling S. kan niet stilstaan en hupt van het ene been naar het andere; ze is danser en wil een idool worden. Wat de anderen later willen worden?
Advocaat, iets in de zorg, iemand zijn die anderen inspireert… Ze vertellen enthousiast, vastberaden en hun ogen twinkelen als ze over de toekomst spreken. Van hun dromen en talenten komt het gesprek op hun reis. Niet hun reis naar Nederland, maar hun reis in Nederland. Achteloos vertellen ze dat dit hun 5e of zelfs 6e school is. Binnen enkele weken zullen ze weer verhuizen
en nemen ze afscheid van elkaar. Een van de leerlingen ziet mijn gezicht betrekken en stelt me gerust: “Mevrouw, geen probleem. Ik weet wat ik wil en wat ik daarvoor moet doen. Het maakt niet uit wáár in Nederland ik kan leren, als ik maar kan leren.”

Een moeilijk besluit genomen

Wat ze niet weet is dat we deze week het moeilijke besluit hebben genomen om een tijdelijke leerlingenstop in te stellen. Het betekent dat leerlingen niet naar school kunnen, thuiszitten, geen netwerk opbouwen en dat ze niet of nauwelijks in beeld zijn bij de gemeentes of instanties. Het is alles wat we niet willen. Maar, we lopen tegen onze grenzen aan. Een school is geen fabriek, als je maatwerk wilt leveren. We kiezen daarom voor de leerlingen die al op school zitten. Voor kwaliteit en een veilig pedagogisch klimaat.
Een tegenstrijdige en kwalijke beslissing en we zijn helaas niet de enige. In het hele land sluiten ISK’s (tijdelijk) hun deuren, hanteren ze wachtlijsten of wordt het onderwijs verdund en steeds verder uitgekleed. We zien de effecten daarvan al op onze eigen ISK: steeds vaker starten er leerlingen die al langer dan een jaar in Nederland zijn, op zes AZC’s hebben gewoond, maar nog geen school van binnen hebben gezien.

Problemen ISK niet marginaliseren tot lerarentekort

Laten we de problemen op de ISK’s niet marginaliseren tot het lerarentekort. Onze ervaring is dat er nog steeds collega’s staan te springen om al deze nieuwe leerlingen op te vangen. Collega’s die goud waard zijn, collega’s voor wie maatwerk de norm is, collega’s die straks van grote meerwaarde zijn in
het regulier onderwijs als de instroom van leerlingen op de ISK’s weer opdroogt.
Het is het gebrek aan een langetermijnperspectief over de opvang en begeleiding van nieuwkomers. Het “rondpompen” van mensen langs de verschillende (nood)locaties, het eindeloze wachten op een procedure, het niet mogen werken, de afhankelijkheid van instanties, het dreigen met het verlies van een dak boven het hoofd als mensen niet meewerken, de stigmatisering. Het is een inspiratieloze mix van onwil en onvermogen. Een gebrek aan lef om iets van onze ‘rijkdom’ op te geven ten behoeve van een ander.

Ontworteld door reis in Nederland

Niet door hun reis naar Nederland, maar door hun reis in Nederland raken leerlingen ontworteld. De maatschappelijke gevolgen daarvan laten zich raden.
De oplossing ligt gelukkig binnen handbereik. Wat als we niet langer spreken van nummers, aantallen, opvanglocaties en procedures? Wat als we deze jongeren gaan zien als onderdeel van de oplossing voor de toekomst van Nederland?

“Ik weet wat ik wil en wat ik daarvoor moet doen.”

Deze jongeren zijn niet hun tragische verhaal. Hun ontwortelde start in Nederland zou niet hun perspectief moeten bepalen. In tegendeel. Het zijn jongeren met ‘life skills’, veerkracht, internationale competenties, zelfregie en een intrinsieke motivatie om echt iets van hun toekomst te maken. Ze denken
vanuit een ‘wij-gevoel’, iets wat we soms in Nederland vergeten zijn. Ze zien om naar een ander, kiezen een beroep waarmee ze een maatschappelijke bijdrage leveren aan de Nederlandse samenleving en begrijpen als geen ander wat het betekent om opnieuw te moeten beginnen en hoe je kunt omgaan met
moeilijke situaties. Kortom, talenten voor de toekomst die je alleen nog maar vleugels hoeft te geven. Geen enkel mens kan groeien op een onvruchtbare bodem van tijdelijke oplossingen en korte termijn denken. Als we besluiten om mensen hier in Nederland op te vangen, laten we dat dan doen vanuit de
gedachte dat zij waardevol zijn in alles wat zij meebrengen.

Geef deze jongeren wortels, zodat het onderwijs hen weer vleugels kan geven om een succesvolle toekomst tegemoet te gaan.