Wat is nu belangrijk en echt nodig

Joanne Vuijk-Koudijzer is teamleider ISK Barneveld en heeft op meerdere studiedagen van LOWAN-vo workshops over differentiëren verzorgd.

Ver staan of verstaan?
Ooit heb ik tijdens mijn studie Master SEN een onderzoek gedaan met als titel ‘ver staan of verstaan’ over interculturele communicatie. Het onderzoek was erop gericht hoe twee totaal verschillende culturen elkaar toch kunnen verstaan en voorkomen dat ze ver van elkaar af gaan staan. Het betrof hier de Nederlandse cultuur (cold) en Afrikaanse cultuur (warm), omdat er in die tijd veel Somalische en Libische leerlingen waren.

En toch..
Ik moest daar afgelopen week aan denken. Deze periode is letterlijk ver van elkaar af staan. Voor coronatijd begroette ik elke leerling bij de deur door hen een hand te geven. Ik keek de leerling in de ogen en zag dan meestal al wel hoe de vlag erbij hing. Soms liet ik een leerling na de les even blijven en het gebeurde geregeld dat je dan hoorde wat er aan de hand was. Soms was dat een ruzie thuis, soms was er meidenvenijn en een andere keer had een leerling slecht geslapen door zorgen om familie. Dat kan ik nu niet meer zien en na 8 weken heb ik ook het gevoel dat ik minder aansluiting bij hen heb, doordat we die alledaagse dingen minder met elkaar delen. Komen we dan toch ver van elkaar te staan? Nee, want… Toch blijkt dat we elkaar wel kunnen verstaan. Een mooi voorbeeld hiervan is een verhaal van een leerling van mij, zonder in details te treden in verband met haar privacy en vertrouwen. Ze had haar huiswerk voor haar doen slecht gemaakt. Zou haar Nederlands zo snel achteruit gaan? Ik appte haar of ze de opdracht echt zo moeilijk vond of dat ze er geen zin in had of dat er iets anders aan de hand was, omdat ik weet dat ze beter kan. Ze reageerde dat ze het bijzonder vond dat het mij opviel en dat er inderdaad iets aan de hand was. Ruzie thuis. We appten wat heen en weer, want bellen wilde ze op dat moment niet, omdat de iftar was begonnen en iedereen door het huis liep. Ze deelde in vertrouwen haar verhaal. Ik heb haar uitgenodigd om komende week naar school te komen om toch even face to face met elkaar te kunnen praten en dat vindt ze heel fijn. Wat ik me besefte is: ook al is er fysieke afstand, de vertrouwensband en de relatie die we met leerlingen hebben opgebouwd is echt niet zomaar ineens weg. Het niveau van hun Nederlands gaat hard achteruit, maar de relatie met de docent blijft! Hoe bijzonder! Natuurlijk steken we daar ook energie in, door de leerlingen elke dag te bellen/appen en elke week even langs te gaan. Maar het zette mij wel weer even stil bij waar het echt om gaat: er zijn voor elkaar, de relatie met de leerling, de leerling laten weten dat er aan hem/haar gedacht wordt. Dat is mijns inziens nog steeds een voorwaarde om tot leren te komen.

Doelgericht
Ondertussen gaan we ook verder met het uitwerken van de heropening op hopelijk 2 juni. Deze week zijn we dieper ingegaan op de inhoud van de les. We kwamen erachter dat we helemaal teruggingen naar onze visie. Geen methodeslaaf en weer door met de standaardlesjes. Nee, echt kijken: waar staat de leerling en waar moet hij/zij heen? Daardoor ben je doelgericht en niet methodegericht. Zo is een collega met de Alfa B en C groep bezig met het invullen van een formulier, maar doet dit in hele kleine stapjes. Hij begint met spreekoefeningen. Elke dag spreekt hij een aantal vragen in en stuurt die naar de leerlingen persoonlijk. Die moeten in de WhatsApp antwoord geven op de vraag. Bijvoorbeeld: ‘Waar woon je?’ ‘Wat is je adres?’ ‘Wat is je postcode’? Daardoor raken de leerlingen vertrouwd met de woorden en uitspraak en wordt straks de volgende stap: het vertalen naar het schrift. Staat dit in een methode? Nee! Maar het is wel een van de doelen van het raamwerk NT2 en nodig in de dagelijkse praktijk. Vier speerpunten geven we de meeste aandacht als we de leerlingen in de les ontvangen: instructie, feedback, luisteren en spreken. Vervolgens kunnen ze dan naar huis en de verwerking van de les thuis maken met lees- en schrijfoefeningen. Komende week gaan we dit verder uitwerken. We houden hierbij de doelen van het raamwerk NT2 bij de hand. Doelen die we vorige jaar per leerroute, per niveau, per taalvaardigheid samengevat hebben. Een methode mag nooit een doel zijn! Het is een middel om tot het doel te komen. Daarom is het goed om juist nu, als we straks beperkte tijd hebben om de leerlingen les te geven en we ook nog een beperkte tijd hebben voor de zomervakantie, te kijken naar de doelen per route en wat de leerling nodig heeft voor een goede doorstroom naar het MBO of VO.

Volhouden
We zijn na de meivakantie 1,5 week verder en eigenlijk valt het ons best wel zwaar. Zijn het de laatste loodjes? Of is het ook gewoon dat een docent er niet voor gemaakt is om de hele dag achter een scherm te zitten en juist energie krijgt van het echte contact met de leerlingen? Ik denk beide. We spraken deze week uit wat er allemaal wel goed gaat: bijna 100% opkomst bij de online lessen zonder dat we leerlingen wakker hoeven te bellen! Onze investeringen leveren wat op! Steeds meer leerlingen verbeteren hun werk! Dit was een groot frustratiepunt, want feedback en reflectie zijn essentieel om tot leren te komen. Daarnaast die kleine gouden momenten: een leerling die iets liefs appt, een andere leerling die een zelfgebakken taart doorappt, omdat hij jarig is en er toch iets moois van maakt die dag. Door naar die positieve dingen en kleine overwinningsmomenten te kijken, houden we het vol!