Van AMV naar familiehoofd

Monique Mulder, werkzaam bij ISK Metzo College Doetinchem en columniste.

‘Mevrouw, mijn broer vertelt dat ze met mijn neefje willen vechten.’ Aan de telefoon een jongen die een paar jaar geleden op de ISK zat. Hij is nu het hoofd van het gezin en verantwoordelijk voor zijn ouders, broers en zussen en ook andere familieleden. Hij spreekt de taal en kent de docenten van de ISK. Dus als er een probleem is, gaat zijn broer naar hem en niet naar zijn ouders.

Een paar jaar geleden nog worstelde hij in de alfabetiseringsklas van de ISK zelf nog met het alfabet. Nu zijn familie in Nederland is gekomen, wonen ze eindelijk samen in een huis. Hij gaat nog steeds elke dag naar school en werkt hard voor zijn toekomst. Tegelijk is hij de gesprekspartner voor de school van zijn broer en andere familieleden, omdat zijn Nederlands net iets beter is dan dat van zijn ouders.

Station
Binnen een half uur belt hij weer. ‘Mevrouw, het is echt serieus. Een hele groep jongens wacht op hem bij het station. Ik heb hem gezegd dat hij niets mag doen en dat hij met de docenten op school moet gaan praten.’ Aan zijn stem is te horen dat hij stress over deze situatie heeft. Hij voelt zich verantwoordelijk voor de veiligheid van zijn familieleden. In school regelen we dat zijn broer en zijn neefje veilig naar huis kunnen. Hem houden we op de hoogte en waar het lukt helpt hij mee.

Pleegouders
Even later volgt er een telefoontje van een andere leerling die vorig jaar op de ISK zat. Hij is gebeld door dezelfde jongen. Ze zaten samen op de ISK en werken nu bij hetzelfde bedrijf waar ze elkaar bijna dagelijks zien. In het huis van zijn ouders woont een Alleenstaande Minderjarige Vreemdeling, AMV’er, die deel uitmaakt van de groep die wil gaan vechten. Zijn ouders zijn nog niet zo lang in Nederland en spreken de taal nog niet. Daarom regelt hij alle contacten met de school voor de jongeren die onder begeleiding van de voogdij-organisatie Nidos die bij hen in huis wonen. Zijn ouders zijn pleegouders in een land waar zij de weg nog niet kennen. Hij helpt ze als het gaat om de regels en legt uit wat de gevolgen van een vechtpartij zijn. Het gaat om een jongen die al een keer eerder heeft gevochten en we hebben korte lijnen om deze nieuwkomer te ondersteunen. Of ik hem niet iets moet vertellen, vraagt hij. ‘Heeft de jongen weer gevochten?’ Ik leg hem uit dat er nog niet is gevochten, maar dat de jongens wel van plan zijn naar het station te gaan om te vechten. Hij begrijpt het meteen en gaat samen met zijn ouders met de jonge AMV’er in gesprek. Ze vertellen hem dat hij beter rustig kan blijven en ook niet met de andere jongen moet gaan praten.

Ter Apel
Dat hij zelf het jaar daarvoor nog hulp nodig had bij het omgaan met ruzies, lijkt hij vergeten. Het advies dat hij toen kreeg, gebruikt hij nu. Dat hij nog zoekende is om zijn weg in Nederland te vinden, is voor hem even niet zo belangrijk. Het is een taak die hij zonder na te denken op zich neemt. Net als vele andere AMV’ers zorgt hij na de komst van zijn ouders niet alleen voor zijn eigen gezin, maar ook voor de AMV’ers die zijn ouders nu opvangen. Jonge AMV’ers die door Nidos vanuit Ter Apel vooral bij Syrische gezinnen worden geplaatst die ze via via kennen. Het alternatief is slapen op een stoel in de wachtruimte. Neefjes noemen zij ze en het is bijzonder hoe groot het netwerk is waaruit ze kunnen putten als er iemand nodig is om te vertalen. Dat de jongeren die als eerste kwamen de ISK en de docenten kennen, maakt het voor deze nieuwe jongeren gemakkelijk. Maar tegelijk is het ook een taak die groot is voor jongeren die tot voor kort zelf nog alle hulp nodig hadden om de taal te leren en hun weg in Nederland te vinden.

Gesprekspartner
Ze leren snel en helpen om ruzies op school in kaart te brengen. Dat ze soms olie op het vuur gooien door zelf te handelen, is iets dat ook zij nog moeten leren. Samen met al die docenten die ook na de ISK nog even met hen meekijken. Ook al zijn ze opeens van leerling in gesprekpartner veranderd.
In een maatschappij waar de zorg voor nieuwe AMV’ers verschuift naar ex-AMV’ers is een belangrijke vraag: ‘Wie let er op het welzijn van deze ‘oudere’ jongeren?’