Een leeg hoofd

Monique Mulder, werkzaam bij ISK Metzo College Doetinchem en columniste.

Geen dromen meer

Eén dag, 12 intakes, vier docenten en 12 jongeren die gaan starten op de ISK in Doetinchem. De kantine loopt langzaam vol en al snel zijn er stoelen te kort. Een paar startende leerlingen staan nog bij het station en moeten opgehaald worden……Het aantal van 12 is al lang gehaald. Tussen de aanwezige moeders, jongeren en gastgezinnen ontvouwt zich een collectief gesprek. Iedereen praat met elkaar tot er uiteindelijk 23 jongeren aanwezig zijn. Ze hadden elkaar over deze informatiedag verteld.

Een lijst maken voor een nieuwe verdeling gaat niet zo gemakkelijk. Niet iedereen beheerst het Nederlandse alfabet. Eén van de jongeren schrijft terwijl anderen hun naam zeggen. Ook dan nog zijn de namen praktisch onleesbaar en is het verschil tussen Daria, Dasha en Diana door het cyrillische schrift moeilijk te zien. Achter elke naam schuilt een ander verhaal. Verhalen die ze vertellen tijdens het korte moment waarop ze worden voorbereid op hun start op school. In een paar uur tijd mogen ze om de beurt een tekstje lezen en vertellen ze naar welke school ze zijn geweest.

Technisch
Het meisje dat naar het technisch lyceum ging weet even niet meer wat ze later wil worden. Een andere jongen spreekt vloeiend Engels. Stilzitten op school vindt hij moeilijk. Hij maakt liever muziek en in zijn eigen land trad hij op in het theater. Het meisje dat al Nederlands heeft proberen te leren in de tijd dat ze heeft moeten wachten tot ze naar school ging, is zenuwachtig. Ze weet niet waar de leestest voor is en moet opeens opnieuw bewijzen wat ze kan. Haar geruststellen is lastig, want haar hele toekomst lijkt er voor haar vanaf te hangen. Een ander meisje is net twaalf en is gekomen zonder haar moeder. Ze heeft niets bij zich en kan beter praten dan lezen. Gelukkig is er iemand die voor haar vertaalt, want Engels begrijpt ze niet. Ze schrijft heel netjes aan elkaar in een beginnend handschrift. Het verschil is groot. Waar de ene jongere vlak voor het eindexamen uit het eigen land is weggevlucht moet een ander nog starten met een schoolcarrière.

Krakers
Eén ding hebben ze gemeen. Wat ze ooit dachten te gaan doen, is opeens niet meer zo vanzelfsprekend. Een week later zitten ze allemaal bij elkaar in de klas. In het lokaal waar de week daarvoor nog krakers hebben gewoond. Eén de krakers is verhuisd naar een ruimte verderop in de school. Soms loopt hij op blote voeten door de gang. Zijn skateboard staat naast de deur. Hij woont tegenover de tafel waarop de bewoners alvast spullen hebben verzameld voor de Oekraïense vluchtelingen.
Eén van de moeders loopt in dezelfde gang rond. Ze blijft nog even hangen als ze haar kind heeft weggebracht. Op haar telefoon is haar man te zien. Ze praat met hem terwijl hij in Oekraïne vecht voor hun toekomst. Zijn hoofd vult haar scherm en de oorlog is zo elke dag dichtbij. Ook terwijl de jongeren even later samen hun broodje eten in de kantine of tijdens de les beeldende vorming. De opdracht om uit te beelden waar ze van dromen, brengt één van hen tot een leeg blad. De torso die heel klein in de hoek is geplakt, heeft volgens de leerling een leeg hoofd. Op het verzoek om toch te proberen iets op papier te plakken of te tekenen is het enige antwoord: ‘Mevrouw, hoe kan ik leegte beschrijven?’ Een moment waarop ook woorden tekortschieten. Wel wordt juist dan duidelijk hoe belangrijk lessen beeldende vorming voor deze doelgroep zijn. Al is het alleen maar om als leerling een gepensioneerde docent te vinden die op zo’n moment precies weet wat ze voor zo’n jongere kan doen. De rauwe emotie voelen en begrip tonen voor deze oneerlijke situatie die opeens alles voor deze leerlingen heeft veranderd.