De oorlog in de ISK-klas

Monique Mulder, werkzaam bij ISK Metzo College Doetinchem en columniste.

‘Mijn familie zit in de schuilkelder en mijn vriendin wil vluchten, maar kan niet naar buiten omdat daar militairen lopen.’ Het is zomaar een opmerking in een ISK-klas tijdens een gesprek over de oorlog tussen Oekraïne en Rusland.

Wat ze al van het conflict weten? De leerlingen uit Syrië, Polen, Rusland, Eritrea, Slowakije, Duitsland en Tunesië hebben allemaal een andere invalshoek.

Dat de benzine duurder is geworden. ‘Waarom is dat eigenlijk?’
De namen van Poetin en Zelensky vallen en ook de term dictatuur. De meningen zijn verdeeld. Rusland een dictatuur? De jongen uit Rusland kijkt bedenkelijk. Van de oorlog merken ze niet veel in zijn land zegt hij. ‘Twee dingen: veel winkels zijn weg en alles is 15% duurder geworden.’
Toch wil hij nog even weten of je in Nederland zomaar mag demonstreren. Waar ligt de grens bij vrijheid van meningsuiting? ‘Ze mogen in Nederland toch ook niet de koning beledigen?’ De jongen uit Eritrea twijfelt niet over het dictatoriale regime in zijn land. En het gironummer 555 voor Oekraïne heeft hij op het appje van zijn bank langs zien komen.

Samen maken ze de oorlog tot een verhaal met verschillende kanten. Iedereen luistert naar elkaar en geen enkele vraag is raar.
In de pauze blijft het meisje uit Oekraïne nog even hangen. Ze is al twee jaar in Nederland en het gaat iets beter met haar. ‘Maar nog niet zo als toen ik in Oekraïne woonde. Als ik op de grond van Oekraïne sta, voel ik me meteen goed.’ De vraag is of ze daar ooit naar terug kan keren.

“Als het om vluchtelingenkinderen uit Oekraïne en andere landen gaat, waar de wereld in brand staat, zijn de termen trauma en getraumatiseerd gemeengoed geworden. Ik ben daar zelf altijd terughoudend in geweest. Een van de redenen is dat die woorden docenten kunnen afschrikken om in gesprek te gaan met leerlingen. Daarom vind ik deze korte column een verademing. In nuchtere termen beschrijft een ISK docent hoe zij met leerlingen in gesprek gaat over ‘de oorlog’. Het woord trauma wordt niet genoemd.
Ik weet van ISK-docenten dat sommige leerlingen persoonlijke verhalen delen, maar anderen (nog) niet. Ik vind het vooral belangrijk dat van deze leerlingen niemand later zal zeggen, zoals na de Tweede Wereldoorlog in Nederland gebeurde, ‘er mocht niet over gesproken worden’.”